Hoogsensitiviteit
Wat is het en wanneer ben je eigenlijk hoogsensitief? Hieronder staan de belangrijkste kenmerken en klachten beschreven. Zie hiervoor ook de HSP test.
Hoogsensitiviteit is een verzameling specifieke kenmerken. Het is een normale variant binnen een populatie; een variant die in de evolutie boven is komen drijven, omdat hij helpend is gebleken bij de overleving van de soort: bij meer dan 100 diersoorten is door biologen inmiddels hoogsensitiviteit vastgesteld. Dus als mens zijn we maar één van de vele diersoorten die dit kenmerk bezitten.
Bij alle diersoorten en bij de mens is dezelfde verdeling: 15%-20% is hoogsensitief en het is altijd 50% man(nelijk) en 50% vrouw(elijk).
Uit metingen (bv EEG of een MRI-scan) blijkt de oorsprong van de verschillen neuropsychologisch van aard; de prikkeldrempel ligt bijvoorbeeld lager en informatie wordt veel uitgebreider verwerkt. (waardoor mogelijk gevaar eerder wordt opgemerkt).
Er wordt op dit moment veel wetenschappelijk onderzoek gedaan naar hoogsensitiviteit en je zou kunnen spreken van voortschrijdend inzicht in deze materie.
Hoogsensitiviteit is in ieder geval GEEN stoornis. Wel kan het (forse) klachten geven, die gelukkig makkelijk te verhelpen zijn. Binnen de praktijk gebeurt dit door goede uitleg, voorlichting en training van een leefstijl die beter bij je past.
Kenmerken
HSP
- er is neurologisch sprake van een lagere prikkeldrempel (zichtbaar op een EEG)
- de aandacht is van nature naar de omgeving gericht en niet zozeer op zichzelf
- informatie wordt door de hersenen uitgebreider verwerkt (zichtbaar op een MRI-scan)
- er is een 4de vorm van overlevingsstrategie, nl het waarnemen/observeren. (naast vluchten, vechten of bevriezen)
Zich uitend in:
- heel makkelijk stemmingen van anderen aanvoelen
- heel gevoelig zijn voor sferen en stemmingen
- indrukken opzuigen als een spons, zitten daardoor eerder ‘vol’
- snel zorgzaam zijn voor anderen
- veel oog hebben voor detail en subtiliteiten
- vaak heel creatief zijn
- perfectionistisch zijn
- meer dan gemiddeld behoefte hebben aan stilte en rust
Klachten
- sneller moe zijn dan anderen
- gevoeliger voor stress dan de gemiddelde ander
- klachten van een burn-out of oververmoeidheid
- regelmatig overspoeld worden door emoties
- (langdurig) lichamelijke en psychische klachten
- zich slecht kunnen afgrenzen voor de problemen van een ander
- letterlijk een klacht overnemen: de persoon naast je heeft hoofdpijn en een kwartier later heb jij hoofdpijn. Wie heeft er nu hoofdpijn? Van wie is eigenlijk deze hoofdpijn? Dit type verwarring is voor menig HSP-er vertrouwd
HSP test
Onderstaande HSP test is ontleend aan het beroemde boek van Elaine Aron. Zij was één van de eersten die heeft geschreven over hoogsensitiviteit en heeft er een naam aan gegeven, namelijk Hoog Sensitieve Persoonlijkheid oftewel HSP. !
Vul voor jezelf de test eens in. Tel aan het einde het aantal keren dat je de vraag met ´ja´ beantwoord hebt.
Aron geeft als ondergrens een getal van 14 aan, daarboven spreekt zij van HSP.
- Ik ben me bewust van subtiele signalen in mijn omgeving.
- Ik word beïnvloed door stemmingen van anderen.
- Ik ben nogal gevoelig voor pijn.
- Tijdens drukke dagen merk ik dat ik behoefte heb om me terug te trekken op een plek waar ik ongestoord alleen kan zijn.
- Ik ben gevoelig voor de effecten van cafeïne.
- Ik raak gemakkelijk overvoerd door dingen als fel licht, sterke geuren, grove weefsels of harde sirenes.
- Ik heb een rijke complexe innerlijke belevingswereld.
- Ik voel mij niet op mijn gemak bij harde geluiden.
- Ik kan diep ontroerd raken door kunst of muziek.
- Ik ben consciëntieus (wil dingen volgens mijn geweten doen).
- Ik schrik gemakkelijk.
- Ik voel me opgejaagd als ik veel moet doen in korte tijd.
- Ik raak geïrriteerd als mensen proberen me te veel dingen tegelijk te laten doen.
- Ik doe erg mijn best te voorkomen dat ik fouten maak of dingen vergeet.
- Ik kijk niet graag naar geweldadige films of tv-shows.
- Ik voel me ongemakkelijk als er om mij heen veel gebeurt.
- Veranderingen in mijn leven brengen mij van mijn stuk.
- Ik heb een neus voor delicate geuren, smaken, geluiden en geniet daarvan.
- Het vermijden van situaties die me van streek maken heeft bij mij een hoge prioriteit.
- Als kind werd ik door mijn ouders of leraren gevoelig of verlegen gevonden.
- Als mensen zich in een fysieke omgeving niet prettig voelen, weet ik meestal wat er moet gebeuren om dat te veranderen.
- Als ik erge honger heb heeft dat sterke invloed op mijn concentratievermogen of mijn humeur.
- Als ik met iemand moet wedijveren of op mijn vingers word gekeken, word ik zo nerveus dat mijn prestaties veel minder zijn dan gewoonlijk.
Boekentips
Elke van Hoof:
Eerste hulp bij hoogsensitiviteit
Stress en burnout
Elaine Aron:
Hoogsensitieve personen
Het hoogsensitieve kind
Susan Marletta-Hart:
Voluit leven met hooggevoeligheid
Ik ben moeder
Over en voor kinderen:
Esther Bergsma:
Hoogsensitieve kinderen (praktische leidraad voor ouders en professionals)
Platform voor hsp-ers: hoogsensitief.nl/
Janneke van Olphen
Het hooggevoelige kind met een sterke wil
Draakje vurig
Draakje vurig op school
Eline Snel
Stil zitten als een kikker (mindfulness voor kinderen)